W badaniach epidemiologicznych akcentuje się różnice pomiędzy czynnikami ryzyka wypadków osób w wieku produkcyjnym i osób starszych.
Okoliczności wypadków seniorów są inaczej uwarunkowane zarówno behawioralnie, środowiskowo, jak i demograficznie (wysoki współczynnik feminizacji w starszych grupach wiekowych). U osób starszych wśród ogólnych pośrednich czynników ryzyka urazów większą rolę odgrywają takie czynniki jak stan zdrowia, indywidualne samopoczucie i warunki środowiska życia, podczas gdy u osób młodszych ważniejszymi czynnikami jest podejmowanie zachowań niebezpiecznych, bądź ryzykowanych, problemy związane z nadużywaniem substancji psychoaktywnych.
Czynniki ryzyka większości zdarzeń skutkujących urazowością osób starszych są też bardzo złożone i w różny sposób powiązane ze sobą w wymiarze czasu, co znacznie utrudnia metodyczne badania dotyczące związków ryzyka. Trzeba przy tym zauważyć, że pewne czynniki ryzyka są takie same dla różnych grup wypadków wśród osób starszych.
Do najważniejszych ogólnych czynników ryzyka urazów w starszych grupach wiekowych można zaliczyć:
- problemy z narządami zmysłów (problemy ze wzrokiem, z równowagą i koordynacją ruchową),
- obciążenia chorobami przewlekłymi, niską aktywność fizyczną (w tym ograniczona sprawność ruchowa),
- słabe wsparcie społeczne i samotność,
- złe wyposażenie domów.
Poniższa tabela przedstawia syntetyczne zestawienia najważniejszych czynników ryzyka wymienianych w piśmiennictwie związanych z różnymi urazami u osób powyżej 60 roku życia.
Najlepiej poznane są czynniki ryzyka związane z najczęściej występującym rodzajem wypadku wśród osób starszych, czyli upadkami.
Brakuje za to metaanaliz szerzej ujmujących siłę związków czynników ryzyka występujących u osób starszych z innymi rodzajami wypadków. Zapewne wynika to z rzadszego podejmowania takiej tematyki w badaniach epidemiologicznych z uwagi na ograniczoną skalę takich problemów jak np. pożary z udziałem osób starszych czy próby samobójcze po 65. roku życia.
Skoncentrowanie długofalowych działań związanych na modyfikowalnych wymienionych niżej czynnikach ryzyka pozwala na znaczne ograniczenie problemów wypadkowości wśród osób starszych.
Literatura:
- Todd C, Skelton D. (2004) What are the main risk factors for falls among older people and what are the most effective interventions to prevent these falls? Copenhagen, WHO Regional Office for Europe, 2004
- Kwan E , Straus S. Assessment and management of falls in older people. CMAJ. 2014 Nov 4;186(16)
- Jonsson A, Bonander C, Nilson F, Huss F J The state of the residential fire fatality problem in Sweden: Epidemiology, risk factors, and event typologies Safety Res. 2017 Sep;62:89-100
- Conwell Y, Duberstein PR, Caine ED. Risk factors for suicide in later life Biol Psychiatry. 2002 Aug 1;52(3):193-204
Autorzy: Rafał Halik, Ewa Urban, Maria Piotrowicz, Małgorzata Gajewska, Katarzyna Lewtak
