Piąta funkcja zdrowia publicznego (EPHO 5) dotyczy zapobiegania chorobom i niepełnosprawności poprzez działania podejmowane na czterech poziomach profilaktyki.

Profilaktyka chorób to wszelkie działania ukierunkowane na zapobieganie występowaniu choroby, a także na minimalizowanie wpływu choroby i niepełnosprawności.

Profilaktyka pierwotna (I fazy/I rzędu/I stopnia) to działania ukierunkowane na jednostki oraz środowisko bytowania ludzi w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia chorób lub zaburzeń zdrowia.

Profilaktyka wtórna (II fazy/II rzędu/II stopnia) to wczesne wykrywanie chorób i szybkie działania  naprawcze w celu powstrzymania rozwoju choroby. Poszukuje czynników ryzyka  i stara się je wyeliminować.

Profilaktyka III fazy koncentruje się na działaniach leczniczych i rehabilitacyjnych podejmowanych w czasie, gdy choroba jest już w pełni rozwinięta. Mają one na celu ograniczanie skutków choroby oraz zmniejszanie ryzyka jej nawrotów.

Profilaktyka IV fazy obejmuje działania podjęte w celu identyfikacji pacjentów lub populacji zagrożonych tzw. „przemedykalizowaniem” (ang. overmedicalisation),  w celu ochrony ich przed inwazyjnymi zabiegami medycznymi oraz zapewnienia etycznie dopuszczalnych procedur medycznych.

Profilaktyka chorób w kontekście funkcji zdrowia publicznego dotyczy wszystkich etapów prewencji choć największy nacisk położony jest na profilaktykę pierwotną oraz wtórną (wczesne wykrywanie chorób). Zaangażowanie zdrowia publicznego w profilaktykę trzeciorzędową i czwartorzędową należy rozumieć jako wysiłki zmierzające do zapewnienia dostępu do dobrych jakościowo i podjętych na czas świadczeń leczniczych.