Wzmocnienie roli pacjenta w postępowaniu profilaktycznym i procesie leczniczym chorób przewlekłych ma na celu wzrost zaangażowania i kontroli nad tym procesem. Zwiększenie decyzyjności chorego odnośnie zachowań zdrowotnych sprzyja poprawie jego bezpieczeństwa i jest istotnym elementem procesu leczenia. Idei tej sprzyja partnerski model komunikacji lekarza i pacjenta, umożliwiający chorym zaangażowanie w proces terapeutyczny i profilaktyczny.

Kierunek partnerstwo

Postęp medycyny wiąże się nie tylko z pojawieniem się nowoczesnej diagnostyki oraz farmakologii. Proces ten oznacza również zmianę w relacji lekarz – pacjent. Medycyna obecnie docenia układ partnerski. Zaczęła liczyć się opinia pacjenta na temat przebiegu i skutków działań lekarza. To uczyniło pacjenta partnerem. Dzięki takiej relacji oraz wspólnemu podejmowaniu decyzji poprawia się ocena jakości leczenia przez pacjenta. Jednocześnie wzmocnienie roli chorego ma pozytywny wpływ na wyniki opieki zdrowotnej. Badania pokazują, że aktywne zaangażowanie pacjentów w opiekę i proces leczenia może korzystnie wpływać na przykład na zmniejszanie ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych.

Potrzebny jest dialog

Pacjent jest współuczestnikiem procesu leczenia i w ten sposób staje się współodpowiedzialny za jego skutki. Komunikacja lekarz – pacjent jest dwukierunkowa. Najtrudniejsze jest nawiązanie pierwszego kontaktu, zwłaszcza w obecności silnych emocji związanych z pojawieniem się choroby. Istotne jest stosowanie prostego, zrozumiałego słownictwa i wzajemna empatia. Jednym z elementów relacji jest komunikacja ryzyka (szczególnie istotna w pierwotnej profilaktyce miażdżycy). Jej celem jest skuteczne przekazanie informacji dotyczącej prawdopodobieństwa wystąpienia zawału serca lub udaru w przyszłości. Może to pomóc w motywowaniu do przestrzegania zdrowego stylu życia i zmian w zachowaniu. Wdrożenie skutecznej profilaktyki może być znacząco utrudnione w przypadku kiedy pacjent nie ma świadomości swojej choroby i ryzyka z nią związanego. Dialog skutkuje tworzeniem poprawnych relacji, które wiążą się z przekazywaniem informacji o rozpoznaniu, leczeniu i rokowaniach. Zachęcanie pacjentów do zaangażowania się w opiekę zdrowotną może pomóc pacjentom w zrozumieniu zawiłej wzajemnej relacji między wyborem stylu życia, przyjmowanymi lekami i chorobą.

Korzyści 

Korzyści płynące z prawidłowej komunikacji są widoczne po obu stronach. Lekarz zyskuje opanowanego pacjenta, co pozwala mu na uzyskanie dokładnych danych o dolegliwościach chorego. Zwiększa się zaufanie pacjenta wobec medyka, co skutkuje aktywnością chorego w terapii. Pacjent czuje się zadbany, wysłuchany i bezpieczny, a dodatkowo ma poczucie kontroli nad własnym stanem zdrowia. Ze względu na korzyści jakie przynosi wzmocnienie pozycji pacjenta w profilaktyce oraz procesie leczenia jest to kierunek w opiece medycznej, który będzie rozwijany w najbliższej przyszłości. „Lekarz jest partnerem pacjenta. Pacjent prawidłowo poinformowany nie będzie podważał waszej diagnozy.” – powiedział Ks. Jan Kaczkowski do studentów WUM-u. I niewątpliwie miał rację.

Kambhampati S et.al. Shared Decision-Making and Patient Empowerment in Preventive Cardiology. Curr Cardiol Rep. 2016. DOI 10.1007/s11886-016-0729-6